O programie
Szkolna inicjatywa profilaktyczna Nawigacja w Każdą Pogodę (NWKP) to opracowany przez Instytut Profilaktyki Zintegrowanej (IPZIN) pakiet narzędzi badawczo-profilaktycznych do samodzielnego wykorzystania przez kadry szkolne. Umożliwia on wykonanie autodiagnozy środowiska szkolnego oraz realizację działań profilaktycznych opartych na wynikach tej diagnozy.
Koszt dla szkoły wynosi 1200 zł netto + VAT (1476 zł brutto), niezależnie od liczby uczniów i ilości klas.
Wniesienie tej opłaty umożliwia korzystanie ze wszystkich funkcji aplikacji oraz zawartych w niej ankiet do badań, raportu z badań dla szkoły materiałów profilaktycznych, a także udziału w szkoleniach i superwizjach. .
Szkolna inicjatywa profilaktyczna Nawigacja w Każdą Pogodę realizuje cele i zadania profilaktyki uniwersalnej oraz promocji zdrowia psychicznego. Jej zadaniem jest wzmocnienie naturalnych zasobów odporności i radzenia sobie z sytuacjami trudnymi i kryzysowymi (zasobów osobistych, rodzinnych i środowiskowych).
Pakiet narzędzi Nawigacji w Każdą Pogodę składa się z zestawu ankiet dla uczniów, rodziców i nauczycieli oraz z materiałów merytorycznych opracowanych
w formie inspiracji do pracy z młodzieżą, rodzicami i nauczycielami. Pakiet ten zawiera również:
- gotowe scenariusze zajęć profilaktycznych,
- gotowe scenariusze warsztatów dla rodziców,
- gotowe prezentacje i nagrania dla rodziców i nauczycieli
- dedykowaną aplikację internetową.
W trzeciej edycji NWKP zarówno ankiety, jak i materiały do pracy z młodzieżą zostały zaktualizowane, by uwzględniały wnioski i rekomendacje z najnowszego raportu Instytutu Profilaktyki Zintegrowanej „Jak wspierać młodzież w niestabilnym świecie? Wyzwania i rekomendacje dla wychowania, profilaktyki i ochrony zdrowia psychicznego po trudnych latach 2020–2022″
Cel ogólny
Celem ogólnym Nawigacji w Każdą Pogodę jest poprawa kondycji psychicznej uczniów i zapobieganie problemom mogącym wynikać z jej pogorszenia
(w tym m.in. przemocy, korzystaniu z substancji psychoaktywnych, uzależnieniom behawioralnym).
Cel ten jest realizowany poprzez:
- zmotywowanie uczniów do ćwiczenia sposobów radzenia sobie w sytuacjach kryzysowych,
- wzrost kompetencji rodziców i nauczycieli w zakresie wspierania uczniów,
- poprawę klimatu szkoły.
Cele szczegółowe
- Zmotywowanie uczniów do ćwiczenia sposobów radzenia sobie w trudnych sytuacjach życiowych, w tym kryzysowych (m.in: akceptacja uczuć, kierowanie własnymi zachowaniami, szukanie wsparcia, dostrzeganie pozytywów, świadomość własnych celów życiowych, wspieranie innych).
- Ułatwienie rodzicom i nauczycielom zrozumienia potrzeb młodzieży w różnych sytuacjach życiowych, w tym w sytuacjach kryzysowych m.in. poprzez prezentację wyników badań z Państwa szkoły zrealizowanych za pomocą dedykowanej aplikacji internetowej.
- Wzmocnienie przekonania rodziców i nauczycieli o kluczowym znaczeniu ich roli dla skutecznego wspierania kondycji psychicznej uczniów.
- Poprawa klimatu wzajemnych relacji między uczniami, rodzicami i nauczycielami poprzez wzbudzenie wzajemnej empatii i poczucia solidarności w obliczu wspólnie przeżywanej sytuacji kryzysowej oraz poprzez konkretne i klarowne pokazanie, jak wiele dobra i wzajemnego wsparcia zachodzi między tymi grupami w danej szkole.
Adresaci projektu
Podmiotem realizującym Szkolną inicjatywę profilaktyczną Nawigacja w Każdą Pogodę jest kadra szkoły. Z uwagi na diagnostyczny i profilaktyczny wymiar proponowanych działań, które angażują znaczną część społeczności szkolnej kluczową rolę odgrywają dyrektor szkoły, a także pedagog/psycholog szkolny
oraz wychowawcy klas. Nawigacja w Każdą Pogodę angażuje także uczniów, rodziców i nauczycieli z jednego lub kilku poziomów klas.
Nawigacja w Każdą Pogodę przeznaczona jest dla:
- uczniów klas 6 – 8 szkoły podstawowych oraz klas 1 szkół ponadpodstawowych,
- wychowawców klas uczestniczących w programie i nauczycieli uczących w klasach objętych programem,
- pedagogów, psychologów szkolnych,
- rodziców.
Ogólna charakterystyka działań
Szkolna inicjatywa profilaktyczna Nawigacja w Każdą Pogodę może być realizowana przez kadrę szkolną zarówno w warunkach stacjonarnych jak i online.
Łączy ona w sobie:
- diagnozę środowiska szkolnego (uczniowie, rodzice, nauczyciele) za pomocą aplikacji internetowej,
- bezpośrednie oddziaływanie profilaktyczne skierowane do uczniów (poprzez wychowawców) uwzględniające wyniki badań diagnostycznych
(minimum 5 zajęć), - spotkanie informacyjne dla rady pedagogicznej (prowadzone przez szkolnego koordynatora NWKP),
- spotkanie informacyjne dla rodziców (prowadzone przez wychowawców).
Przeprowadzenie badań w pierwszej fazie realizacji służy przede wszystkim pozyskaniu danych o stanie kondycji psychicznej młodzieży, nauczycieli i rodziców. Celem tego elementu jest wzmocnienia wzajemnej empatii w społeczności szkolnej (pytania o samopoczucie, kondycję psychiczną, przeżywane trudności kierowane zarówno do uczniów, jak i do rodziców i nauczycieli) oraz pozwala na ukazanie licznych przejawów dobra, pozytywnych gestów i wzajemnego wsparcia pomiędzy młodzieżą, rodzicami i nauczycielami z danej społeczności szkolnej. Diagnoza prowadzona w ramach szkolnej inicjatywy profilaktycznej Nawigacja w Każdą Pogodę może być potraktowana jako uzupełnienie szkolnej diagnozy przeprowadzonej pod kątem opracowania szkolnego programu wychowawczo – profilaktycznego dla danej placówki. Jednocześnie stanowi ona podstawę naukową do pracy profilaktycznej w ramach zajęć, a jej wyniki mogą być na bieżąco analizowane i wykorzystywane w trakcie lekcji dla młodzieży, spotkań dla rodziców, i szkoleń dla rady pedagogicznej.
Zajęcia dla młodzieży i rodziców bazują na materiałach opracowanych w ramach projektu i dostępnych w aplikacji. Część materiałów z założenia opracowano
w formie, która ma stanowić inspirację dla twórczej pracy nauczyciela wychowawcy. Część materiałów ma formę gotowych scenariuszy zajęć adresowanych
do uczniów i ich rodziców. Wychowawca lub wychowawca wraz z pedagogiem/psychologiem szkolnym samodzielnie planują realizację zajęć w danej klasie
w taki sposób, by był on najbardziej korzystny dla konkretnej grupy młodzieży.
Harmonogram działań związanych z Nawigacją w Każdą Pogodę
Poniżej znajduje się opis kolejnych kroków dla szkoły, która chce realizować szkolną inicjatywę profilaktyczną Nawigacja w Każdą Pogodę.
- Zapoznanie się dyrektora z materiałami informacyjnymi dotyczącymi szkolnej inicjatywy profilaktycznej Nawigacja w Każdą Pogodę oraz decyzja o zgłoszeniu szkoły do projektu.
- Wyznaczenie szkolnego koordynatora projektu tzn. osoby, która będzie miała dostęp do aplikacji internetowej z ramienia szkoły oraz będzie przekazywała informacje i materiały merytoryczne wychowawcom klas uczestniczących w projekcie, a także pomagała w planowaniu i realizacji zajęć w poszczególnych klasach. Szkolny koordynator będzie również odpowiedzialny za przeprowadzenie spotkania informacyjnego dla nauczycieli i realizację badań online wśród kadry pedagogicznej. Może też być osobą, która poprowadzi warsztaty dla rodziców.
- Szkolenie dla szkolnych koordynatorów cyklu zajęć Nawigacja w Każdą Pogodę w formie online lub samodzielne zapoznanie się szkolnego koordynatora
z materiałami szkoleniowymi dostępnymi w aplikacji. - Przeprowadzenie przez szkolnego koordynatora w ramach rady pedagogicznej mini-szkolenia informującego kadrę placówki o Nawigacji w Każdą Pogodę połączonego z przeprowadzeniem ankiety wśród nauczycieli.
- Spotkanie robocze szkolnego koordynatora Nawigacji w Każdą Pogodę z wychowawcami klas w celu omówienia współpracy przy szkolnej inicjatywie profilaktycznej i zaplanowania realizacji zajęć w poszczególnych klasach.
- Spotkanie wychowawców z rodzicami: krótka prezentacja projektu i przeprowadzenie ankiety.
- Spotkania wstępne dla młodzieży prowadzone przez wychowawców, w czasie których młodzież otrzyma informacje o Nawigacji w Każdą Pogodę oraz zostanie przeprowadzona ankieta wśród uczniów.
- Pobranie przez szkolnego koordynatora raportu i prezentacji z wynikami badań dla szkoły z aplikacji internetowej (dostępne do dwóch dni roboczych po oznaczeniu informacji, że wszystkie badania w szkole zostały zakończone) i przekazanie ich wychowawcom klas uczestniczących w projekcie.
- Cykl zajęć dla młodzieży w ramach Nawigacji w Każdą Pogodę prowadzony przez wychowawców – minimum 5 zajęć z młodzieżą w każdej klasie.
- Spotkania informujące rodziców i kadrę pedagogiczną o wynikach badań przeprowadzonych w szkole. Mogą one zostać przeprowadzone przez szkolnego koordynatora NWKP.
- Wypełnienie ankiet ewaluacyjnych przez uczestników projektu.
- Przekazanie koordynatorowi za pomocą aplikacji internetowej certyfikatu dla szkoły poświadczającego udział placówki w projekcie.
Korzyści dla szkoły z udziału w szkolnej inicjatywie profilaktycznej Nawigacja w Każdą Pogodę
- Pomoc w diagnozie sytuacji wychowawczo – profilaktycznej (standaryzowane narzędzia i raport), która stanowić może ważny zasób informacji przydatnych do konstruowania programu wychowawczo – profilaktycznego szkoły.
- Dostęp do materiałów/pomocy dydaktycznych jako narzędzi realizacji programu wychowawczo-profilaktycznego szkoły.
- Udział szkolnych koordynatorów w szkoleniach lub dostęp do modułu do samodzielnego przeszkolenia się w zakresie Nawigacji w Każdą Pogodę.
- Udział szkolnych koordynatorów w superwizjach.
- Atrakcyjna forma realizacji szkolnych zadań profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego.
- Pomoc w budowaniu pozytywnego klimatu szkoły w triadzie nauczyciel – uczeń – rodzic.
- Wzrostu kompetencji wychowawców w zakresie wspierania kondycji psychicznej uczniów.
- Dodatkowe doskonalenie warsztatu pracy wychowawców i pedagoga/psychologa, jako głównych realizatorów Nawigacji w Każdą Pogodę, którzy dokonują własnej refleksji nad 9. wskazówkami oraz wykorzystują wyniki badań w trakcie prowadzenia zajęć profilaktycznych dla młodzieży i rodziców.
- Wsparcie w realizacji zadań wynikających z Podstawowych kierunków polityki oświatowej państwa na rok szkolny 2023/2024, zwłaszcza punkty:
- Wspomaganie wychowawczej roli rodziny poprzez pomoc w kształtowaniu u wychowanków i uczniów stałych sprawności w czynieniu dobra, rzetelną diagnozę potrzeb rozwojowych dzieci i młodzieży, realizację adekwatnego programu wychowawczo-profilaktycznego oraz zajęć wychowania do życia w rodzinie.
- Podnoszenie jakości wsparcia dla dzieci, uczniów i rodzin udzielanego w systemie oświaty poprzez rozwijanie współpracy wewnątrz- i międzyszkolnej, a także z podmiotami działającymi w innych sektorach, w tym w zakresie wczesnego wspomagania rozwoju dzieci i wsparcia rodziny.
- Certyfikat uczestnictwa szkoły w projekcie, na podstawie którego dyrektor może wystawić nauczycielom stosowne dokumenty wymagane do awansu zawodowego.
Warunki otrzymania certyfikatu
Do otrzymania certyfikatu uprawniona jest każda szkoła, która weźmie udział
w szkolnej inicjatywie profilaktycznej Nawigacja w Każdą Pogodę i zrealizuje wszystkie niżej wymienione elementy projektu:
- Przeprowadzenie ankiet wstępnych wśród młodzieży, rodziców i nauczycieli.
- Przeprowadzenie minimum pięciu zajęć profilaktycznych w przeliczeniu na jedną klasę uczestniczącą w projekcie.
- Przeprowadzenie ankiety ewaluacyjnej na zakończenia zajęć dla młodzieży na poziomie 50% uczniów zgłoszonych do projektu wg list szkolnych.
- Przeprowadzenie jednego spotkania dla rodziców informującego o wynikach badania w szkole, poświadczonego ankietami ewaluacyjnymi wypełnionymi przez rodziców.
- Przeprowadzenie jednego spotkania dla rady pedagogicznej informującego o wynikach badania w szkole, poświadczonego ankietami ewaluacyjnymi wypełnionymi przez nauczycieli.
- Wypełnienie ankiet ewaluacyjnych przez szkolnego koordynatora i wychowawców prowadzących zajęcia w ramach NWKP.
Certyfikat jest wystawiany przez Instytut Profilaktyki Zintegrowanej i będzie przekazany szkole za pośrednictwem aplikacji internetowej.
Rys historyczny
Szkolna inicjatywa profilaktyczna Nawigacja w Każdą Pogodę (w skrócie NWKP) została opracowana przez Instytut Profilaktyki Zintegrowanej (w skrócie IPZIN)
w ramach programu MEiN „Społeczna odpowiedzialność nauki” w roku 2021. Projekt zrealizowany przez IPZIN nosił tytuł: Popularyzacja wyników innowacyjnych badań naukowych opartych na modelu profilaktyki zintegrowanej i ich zastosowań praktycznych wśród nauczycieli, wychowawców oraz psychologów i pedagogów jako metoda skutecznego przeciwdziałania pogorszeniu kondycji psychicznej nastolatków na skutek epidemii COVID-1.
Obecna, trzecia już edycja będzie realizowana i rozbudowywana dzięki współfinansowaniu zadania z programu MEIN „Społeczna odpowiedzialność nauki II”.
Instytut Profilaktyki Zintegrowanej od lat prowadzi badania, tworzy i realizuje programy profilaktyczne (także online), które w świetle prowadzonej ewaluacji przynoszą pozytywne rezultaty. Szkolna inicjatywa profilaktyczna Nawigacja w każdą pogodę powstała jako odpowiedź IPZIN oraz środowiska trenerów programów Archipelag Skarbów® i Nawigacja w Kryzysie na zdiagnozowane potrzeby wychowawcze i profilaktyczne uczniów, rodziców i nauczycieli w okresie przedłużającej się epidemii
i po jej ustąpieniu. Inspiracją do jej powstania były wyniki badań i doświadczeń IPZIN opisanych w formie wniosków i rekomendacji z obszaru wychowania, profilaktyki i zdrowia psychicznego zawartych w raporcie pt.: “Jak wspierać uczniów po roku pandemii?”, który powstał na zlecenie Ministerstwa Edukacji i Nauki
na początku 2021 r.
Główne rekomendacje dla systemu edukacji zawarte we wspomnianym raporcie wskazywały m.in. na potrzebę priorytetowego potraktowania działań wychowawczych, profilaktycznych i pomocowych w obszarze wsparcia psychicznego dzieci i młodzieży zarówno w fazie pandemii, jak i w okresie po jej wygaśnięciu.
Szkolna inicjatywa profilaktyczna Nawigacja w Każdą Pogodę została opracowana zgodnie z koncepcją 9 wskazówek radzenia sobie w sytuacji kryzysowej.
Znane są one z programu profilaktycznego Nawigacja w Kryzysie opracowanego już w 2020 roku przez IPZIN w odpowiedzi na wyzwania wynikające z epidemii COVID-19. Istotą 9. wskazówek jest wsparcie młodzieży i całego środowiska rodzinnego oraz szkolnego, a także zmotywowanie do wyciągnięcia wniosków z sytuacji kryzysu w taki sposób, aby przedłużający się czas pandemii i inne sytuacje kryzysowe nie tylko nie pogłębiały trudności na poziomie psychiki, ale też stały się okazją do pozytywnych przemian w życiu młodego człowieka.