O programie
Program profilaktyczny Nawigacja w Każdą Pogodę (NWKP) to opracowany przez Instytut Profilaktyki Zintegrowanej (IPZIN) pakiet narzędzi badawczo-profilaktycznych do samodzielnego wykorzystania przez kadry szkolne. Umożliwia on wykonanie autodiagnozy środowiska szkolnego oraz realizację działań profilaktycznych opartych na wynikach tej diagnozy.
Koszt dla szkoły, która zdecyduje się na realizację programu w roku szkolnym 2024/25 wynosi 1700 zł netto + VAT (2091 zł brutto)
niezależnie od liczby uczniów i liczby klas.
Wniesienie tej opłaty umożliwia korzystanie do końca roku szkolnego 2024/25 ze wszystkich funkcji aplikacji, w tym zawartych w niej ankiet do badań, raportu z badań dla szkoły, materiałów profilaktycznych, a także umożliwia udział koordynatora i wychowawców w organizowanych szkoleniach i superwizjach.
Szkoły, które uzyskają Certyfikat NWKP w roku szkolnym 2024/25 mogą liczyć na korzystne warunki współpracy w kolejnym roku szkolnym.
Program profilaktyczny Nawigacja w Każdą Pogodę realizuje cele i zadania profilaktyki uniwersalnej oraz promocji zdrowia psychicznego. Jego zadaniem jest wzmocnienie naturalnych zasobów odporności i radzenia sobie z sytuacjami trudnymi i kryzysowymi (zasobów osobistych, rodzinnych i środowiskowych).
Pakiet narzędzi Nawigacji w Każdą Pogodę składa się z zestawu ankiet dla uczniów, rodziców i nauczycieli oraz z materiałów merytorycznych opracowanych
w formie inspiracji do pracy z młodzieżą, rodzicami i nauczycielami. Pakiet ten zawiera również:
- gotowe scenariusze zajęć profilaktycznych,
- gotowe scenariusze warsztatów dla rodziców,
- gotowe prezentacje i nagrania dla rodziców i nauczycieli
- dedykowaną aplikację internetową.
W czwartej edycji NWKP zarówno ankiety, jak i materiały do pracy z młodzieżą zostały zaktualizowane, by uwzględniały wnioski i rekomendacje z najnowszego raportu Instytutu Profilaktyki Zintegrowanej „Jak wspierać młodzież w niestabilnym świecie? Wyzwania i rekomendacje dla wychowania, profilaktyki i ochrony zdrowia psychicznego po trudnych latach 2020–2022″
Cel ogólny
Celem ogólnym Nawigacji w Każdą Pogodę jest poprawa kondycji psychicznej uczniów i zapobieganie problemom mogącym wynikać z jej pogorszenia
(w tym m.in. przemocy, korzystaniu z substancji psychoaktywnych, uzależnieniom behawioralnym).
Cel ten jest realizowany poprzez:
- zmotywowanie uczniów do ćwiczenia sposobów radzenia sobie w sytuacjach kryzysowych,
- wzrost kompetencji rodziców i nauczycieli w zakresie wspierania uczniów,
- poprawę klimatu szkoły.
Cele szczegółowe
- Zmotywowanie uczniów do ćwiczenia sposobów radzenia sobie w trudnych sytuacjach życiowych, w tym kryzysowych (m.in: akceptacja uczuć, kierowanie własnymi zachowaniami, szukanie wsparcia, dostrzeganie pozytywów, świadomość własnych celów życiowych, wspieranie innych).
- Ułatwienie rodzicom i nauczycielom zrozumienia potrzeb młodzieży w różnych sytuacjach życiowych, w tym w sytuacjach kryzysowych m.in. poprzez prezentację wyników badań z Państwa szkoły zrealizowanych za pomocą dedykowanej aplikacji internetowej.
- Wzmocnienie przekonania rodziców i nauczycieli o kluczowym znaczeniu ich roli dla skutecznego wspierania kondycji psychicznej uczniów.
- Poprawa klimatu wzajemnych relacji między uczniami, rodzicami i nauczycielami poprzez wzbudzenie wzajemnej empatii i poczucia solidarności w obliczu wspólnie przeżywanej sytuacji kryzysowej oraz poprzez konkretne i klarowne pokazanie, jak wiele dobra i wzajemnego wsparcia zachodzi między tymi grupami w danej szkole.
Adresaci projektu
Podmiotem realizującym program profilaktyczny Nawigacja w Każdą Pogodę jest kadra szkoły. Z uwagi na diagnostyczny i profilaktyczny wymiar proponowanych działań, które angażują znaczną część społeczności szkolnej kluczową rolę odgrywają dyrektor szkoły, a także pedagog/psycholog szkolny
oraz wychowawcy klas. Nawigacja w Każdą Pogodę angażuje także uczniów, rodziców i nauczycieli z jednego lub kilku poziomów klas.
Nawigacja w Każdą Pogodę przeznaczona jest dla:
- uczniów klas 5 – 8 szkoły podstawowych oraz klas 1 – 2 szkół ponadpodstawowych,
- wychowawców klas uczestniczących w programie i nauczycieli uczących w klasach objętych programem,
- pedagogów, psychologów szkolnych,
- rodziców.
Ogólna charakterystyka działań
Program profilaktyczny Nawigacja w Każdą Pogodę może być realizowany przez kadrę szkolną zarówno w warunkach stacjonarnych jak i online.
Łączy on w sobie:
- diagnozę środowiska szkolnego (uczniowie, rodzice, nauczyciele) za pomocą aplikacji internetowej,
- bezpośrednie oddziaływanie profilaktyczne skierowane do uczniów (poprzez wychowawców) uwzględniające wyniki badań diagnostycznych (minimum 8 zajęć),
- spotkanie informacyjne dla rady pedagogicznej (prowadzone przez szkolnego koordynatora NWKP),
- spotkanie informacyjne dla rodziców (prowadzone przez wychowawców).
Przeprowadzenie badań w pierwszej fazie realizacji służy przede wszystkim pozyskaniu danych o stanie kondycji psychicznej młodzieży, nauczycieli i rodziców. Celem tego elementu jest wzmocnienia wzajemnej empatii w społeczności szkolnej (pytania o samopoczucie, kondycję psychiczną, przeżywane trudności kierowane zarówno do uczniów, jak i do rodziców i nauczycieli) oraz pozwala na ukazanie licznych przejawów dobra, pozytywnych gestów i wzajemnego wsparcia pomiędzy młodzieżą, rodzicami i nauczycielami z danej społeczności szkolnej. Diagnoza prowadzona w ramach szkolnej inicjatywy profilaktycznej Nawigacja w Każdą Pogodę może być potraktowana jako uzupełnienie szkolnej diagnozy przeprowadzonej pod kątem opracowania szkolnego programu wychowawczo – profilaktycznego dla danej placówki. Jednocześnie stanowi ona podstawę naukową do pracy profilaktycznej w ramach zajęć, a jej wyniki mogą być na bieżąco analizowane i wykorzystywane w trakcie lekcji dla młodzieży, spotkań dla rodziców, i szkoleń dla rady pedagogicznej.
Zajęcia dla młodzieży i rodziców bazują na materiałach opracowanych w ramach projektu i dostępnych w aplikacji. Część materiałów z założenia opracowano
w formie, która ma stanowić inspirację dla twórczej pracy nauczyciela wychowawcy. Część materiałów ma formę gotowych scenariuszy zajęć adresowanych
do uczniów i ich rodziców. Wychowawca lub wychowawca wraz z pedagogiem/psychologiem szkolnym samodzielnie planują realizację zajęć w danej klasie
w taki sposób, by był on najbardziej korzystny dla konkretnej grupy młodzieży.
Harmonogram działań związanych z Nawigacją w Każdą Pogodę
Poniżej znajduje się opis kolejnych kroków dla szkoły, która chce realizować program profilaktyczny Nawigacja w Każdą Pogodę.
- Zapoznanie się dyrektora z materiałami informacyjnymi dotyczącymi szkolnej inicjatywy profilaktycznej Nawigacja w Każdą Pogodę oraz decyzja o zgłoszeniu szkoły do projektu.
- Wyznaczenie szkolnego koordynatora projektu tzn. osoby, która będzie miała dostęp do aplikacji internetowej z ramienia szkoły oraz będzie przekazywała informacje i materiały merytoryczne wychowawcom klas uczestniczących w projekcie, a także pomagała w planowaniu i realizacji zajęć w poszczególnych klasach. Szkolny koordynator będzie również odpowiedzialny za przeprowadzenie spotkania informacyjnego dla nauczycieli i realizację badań online wśród kadry pedagogicznej. Może też być osobą, która poprowadzi warsztaty dla rodziców.
- Szkolenie dla szkolnych koordynatorów cyklu zajęć Nawigacja w Każdą Pogodę w formie online lub samodzielne zapoznanie się szkolnego koordynatora
z materiałami szkoleniowymi dostępnymi w aplikacji. - Przeprowadzenie przez szkolnego koordynatora w ramach rady pedagogicznej mini-szkolenia informującego kadrę placówki o Nawigacji w Każdą Pogodę połączonego z przeprowadzeniem ankiety wśród nauczycieli.
- Spotkanie robocze szkolnego koordynatora Nawigacji w Każdą Pogodę z wychowawcami klas w celu omówienia współpracy przy szkolnej inicjatywie profilaktycznej i zaplanowania realizacji zajęć w poszczególnych klasach.
- Spotkanie wychowawców z rodzicami: krótka prezentacja projektu i przeprowadzenie ankiety.
- Spotkania wstępne dla młodzieży prowadzone przez wychowawców, w czasie których młodzież otrzyma informacje o Nawigacji w Każdą Pogodę oraz zostanie przeprowadzona ankieta wśród uczniów.
- Pobranie przez szkolnego koordynatora raportu i prezentacji z wynikami badań dla szkoły z aplikacji internetowej (dostępne do dwóch dni roboczych po oznaczeniu informacji, że wszystkie badania w szkole zostały zakończone) i przekazanie ich wychowawcom klas uczestniczących w projekcie.
- Cykl zajęć dla młodzieży w ramach Nawigacji w Każdą Pogodę prowadzony przez wychowawców – minimum 8 zajęć z młodzieżą w każdej klasie.
- Spotkania informujące rodziców i kadrę pedagogiczną o wynikach badań przeprowadzonych w szkole. Mogą one zostać przeprowadzone przez szkolnego koordynatora NWKP.
- Wypełnienie ankiet ewaluacyjnych przez uczestników projektu.
- Przekazanie koordynatorowi za pomocą aplikacji internetowej certyfikatu dla szkoły poświadczającego udział placówki w projekcie.
Korzyści dla szkoły z udziału w programie profilaktycznym Nawigacja w Każdą Pogodę
- Pomoc w diagnozie sytuacji wychowawczo – profilaktycznej (standaryzowane narzędzia i raport), która stanowić może ważny zasób informacji przydatnych do konstruowania programu wychowawczo – profilaktycznego szkoły.
- Dostęp do materiałów/pomocy dydaktycznych jako narzędzi realizacji programu wychowawczo-profilaktycznego szkoły.
- Udział szkolnych koordynatorów w szkoleniach lub dostęp do modułu do samodzielnego przeszkolenia się w zakresie Nawigacji w Każdą Pogodę.
- Udział szkolnych koordynatorów w superwizjach.
- Atrakcyjna forma realizacji szkolnych zadań profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego.
- Pomoc w budowaniu pozytywnego klimatu szkoły w triadzie nauczyciel – uczeń – rodzic.
- Wzrostu kompetencji wychowawców w zakresie wspierania kondycji psychicznej uczniów.
- Dodatkowe doskonalenie warsztatu pracy wychowawców i pedagoga/psychologa, jako głównych realizatorów Nawigacji w Każdą Pogodę, którzy dokonują własnej refleksji nad 10. wskazówkami oraz wykorzystują wyniki badań w trakcie prowadzenia zajęć profilaktycznych dla młodzieży i rodziców.
- Wsparcie w realizacji zadań wynikających z Podstawowych kierunków polityki oświatowej państwa na rok szkolny 2024/2025.
- Certyfikat uczestnictwa szkoły w projekcie, na podstawie którego dyrektor może wystawić nauczycielom stosowne dokumenty wymagane do awansu zawodowego.
Warunki otrzymania Certyfikatu
Do otrzymania Certyfikatu uprawniona jest każda szkoła, która weźmie udział w programie profilaktycznym Nawigacja w Każdą Pogodę i zrealizuje wszystkie niżej wymienione elementy projektu:
- Przeprowadzenie ankiet wstępnych wśród młodzieży, rodziców i nauczycieli – wymagana frekwencja młodzieży w ankiecie wstępnej wynosi 75%.
- Przeprowadzenie minimum sześciu zajęć profilaktycznych w przeliczeniu na jedną klasę uczestniczącą w projekcie (badania nie wliczają się do liczby zajęć).
- Przeprowadzenie ankiety ewaluacyjnej na zakończenia zajęć dla młodzieży na poziomie 75% uczniów zgłoszonych do projektu wg list szkolnych.
- Przeprowadzenie jednego spotkania dla rodziców informującego o wynikach badania w szkole, poświadczonego ankietami ewaluacyjnymi wypełnionymi przez rodziców.
- Przeprowadzenie jednego spotkania dla rady pedagogicznej informującego o wynikach badania w szkole, poświadczonego ankietami ewaluacyjnymi wypełnionymi przez nauczycieli.
- Wypełnienie ankiet ewaluacyjnych przez szkolnego koordynatora i wychowawców prowadzących zajęcia w ramach NWKP.
Certyfikat jest wystawiany przez Instytut Profilaktyki Zintegrowanej i będzie przekazany szkole za pośrednictwem aplikacji internetowej.
Rys historyczny
Program profilaktyczny Nawigacja w Każdą Pogodę (w skrócie NWKP) został opracowany przez Instytut Profilaktyki Zintegrowanej (w skrócie IPZIN)
w ramach programu MEiN „Społeczna odpowiedzialność nauki” w roku 2021. Projekt zrealizowany przez IPZIN nosił tytuł: Popularyzacja wyników innowacyjnych badań naukowych opartych na modelu profilaktyki zintegrowanej i ich zastosowań praktycznych wśród nauczycieli, wychowawców oraz psychologów i pedagogów jako metoda skutecznego przeciwdziałania pogorszeniu kondycji psychicznej nastolatków na skutek epidemii COVID-1.
Obecna, trzecia już edycja będzie realizowana i rozbudowywana dzięki współfinansowaniu zadania z programu MEIN „Społeczna odpowiedzialność nauki II”.
Instytut Profilaktyki Zintegrowanej od lat prowadzi badania, tworzy i realizuje programy profilaktyczne (także online), które w świetle prowadzonej ewaluacji przynoszą pozytywne rezultaty. Program profilaktyczny Nawigacja w Każdą Pogodę powstał jako odpowiedź IPZIN oraz środowiska trenerów programów Archipelag Skarbów® i Nawigacja w Kryzysie na zdiagnozowane potrzeby wychowawcze i profilaktyczne uczniów, rodziców i nauczycieli w okresie przedłużającej się epidemii
i po jej ustąpieniu. Inspiracją do jego powstania były wyniki badań i doświadczeń IPZIN opisanych w formie wniosków i rekomendacji z obszaru wychowania, profilaktyki i zdrowia psychicznego zawartych w raporcie pt.: “Jak wspierać uczniów po roku pandemii?”, który powstał na zlecenie Ministerstwa Edukacji i Nauki
na początku 2021 r.
Główne rekomendacje dla systemu edukacji zawarte we wspomnianym raporcie wskazywały m.in. na potrzebę priorytetowego potraktowania działań wychowawczych, profilaktycznych i pomocowych w obszarze wsparcia psychicznego dzieci i młodzieży zarówno w fazie pandemii, jak i w okresie po jej wygaśnięciu.
Program profilaktyczny Nawigacja w Każdą Pogodę został opracowany zgodnie z koncepcją 9 wskazówek radzenia sobie w sytuacji kryzysowej.
Znane są one z programu profilaktycznego Nawigacja w Kryzysie opracowanego już w 2020 roku przez IPZIN w odpowiedzi na wyzwania wynikające z epidemii COVID-19. Istotą 9. wskazówek jest wsparcie młodzieży i całego środowiska rodzinnego oraz szkolnego, a także zmotywowanie do wyciągnięcia wniosków z sytuacji kryzysu w taki sposób, aby przedłużający się czas pandemii i inne sytuacje kryzysowe nie tylko nie pogłębiały trudności na poziomie psychiki, ale też stały się okazją do pozytywnych przemian w życiu młodego człowieka.